Business process outsourcing (BPO) нь байгууллага тодорхой бизнесийн үйл ажиллагаа, ажилбаруудаа гадны эх үүсвэр ашиглан гүйцэтгүүлэн аутсорсинг хийх үйл явц юм. тухайлбал цалингийн тооцоогоо өөр компаниар хийлгэх, татварын тайлангаа гадны нябогоор гаргуулах гэх мэт... Энэ нь ихэвчлэн хоёр үндсэн ангилалд хуваагддаг:

Back office outsourcing - Арын албаны ажлуудын аутсорсинг: Захиалга боловсруулах болон борлуулалт гэх мэт байгууллагын дотоод дахь ажил, функцууд.

Front office outsourcing - Үндсэн, гол ажлуудын аутсорсинг: Маркетинг болон харилцагчийн үйлчилгээ гэх мэт харилцагчидтай холбогдсон ажил функцууд.

Knowledge process outsourcing (KPO) - Мэдлэгийн аутсорсинг.

Ихэнх Бизнес үйл ажиллагааны аутсорсинг нь тогтсон, нэгэн хэвийн гүйцэтгэх шинжтэй ажилбаруудыг агуулж байдаг бол KPO нь илүү ахисан түвшний судалгаа, дүн шинжилгээ, шийдвэр гаргах үйл явц бүхий ажилбаруудыг хамардаг. Жишээлбэл: эмзүйн шинжлэх ухааны судалгаа хөгжил, өгөгдөлд анализ хийх болон зохиогчийн эрхийн судалгаа гэх мэт. Энэ аутсорсинг BPO салбарын хөгжлийг гүйцэх болоогүй байгаа ч өндөр ашиг, үнэ цэнэ бүхий маш ирээдүйтэй салбар юм. Одоогоор Америкийн компаниуд энэхүү аутсорсингийг таашаан ихээр хийлгэж эхэлж байгаа болно.

Information technology outsourcing (ITO) - Мэдээллийн технологийн аутсорсинг

ITO нь дээрх BPO ийн тодорхойлолтоос хархад BPO доо харьялагдаж, нэг дэд хэсэг нь болох мэт харагддаг.

Харин ихэнх байгууллагад ITO нь яах аргагүй CIO буюу мэдээллийн ахлах ажилтаны хариуцах ажил байдаг. Гэвч энэ албан тушаалтан BPO, KPO гах мэт аутсорсингийн бүх хэлбэрийг хариуцаж ажилдаг. Учир нь тэр аль ч хэлбэрийн аутсорсинг хийх хангалттай туршлага, мэдлэгтэй байдагаас гадна BPO ч бай KPO ч бай бүх аутсорсинг нь МТ-ийн давуу талд тулгуурлаж явагддаг юм.

Монголын програм хангамж үйлдвэрлэгчдийн холбооны (MOSA) санаачлагаар Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Дальян хотын болон Монгол улсын AOTS төгсөгчдийн холбоодын хамтран зохион байгуулсан Монголын МТ-ийн салбарынханы бизнес аялал Дальян хотноо 2007 оны 6 дугаар сарын 17-24 ний өдрүүдэд болов. Энэхүү аялалд УИХ –ын гишүүн З.Энхболд тэргүүтэй Монголын төр болон хувийн хэвшлийн байгууллага, компаниудын төлөөлөл болох 24 хүн оролцсоноос МТҮП-аас орлогч захирал Т.Наранчимэг болон миний бие нар

Тус бизнес аялалын зорилго нь Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Япон улстай өрнүүлж буй гадаад аутсорсингийн туршлагаас судлаж, Монгол улсад аутсорсингийг хөгжүүлэх бодлогыг тодорхойлоход туршлага судлах, Хятадын талын МТ-ийн асуудал эрхэлсэн албаны хүмүүс болон бизнес түншүүдтэй холбоо тогтоох явдал байлаа.

Төлөөлөгчид Дальян хотод айлчлах хугацаандаа хотын програм хангамжийн парк, тусгай бүс, бизнес инкубатор, МТ-ийн аутсорсингийн үйл ажиллагаа явуулдаг компаниуд, програм хангамжийн салбарын холбоо, гадаадын хөрөнгө оруулагч компаниудаар зочлон бизнес уулзалтуудад оролцсон болно.

Уулзалт 1

Dalian Mingzhu Public Card Co,.ltd: Компанийн ерөнхий захирал Лу Жиакин, ерөнхий инженер Жао Лиань Юу нар хүлээн авч уулзаж өөрийн байгууллагын талаар танилцуулав. Уг компани нь 2000 онд байгуулагдсан. Нийтийн тээвэр болон зарим өргөн хэрэглээний бараа, таксфон үйлчилгээний төлбөр, тооцоог гүйцэтгэхэд ашигладаг тусгай картыг үйлдвэрлэдэг. Далиан хотын захиргаанаас тус картыг нийтээр хэрэглэх зөвшөөрөл олгон үйлдвэрлүүлж байгаа. Цаашид гар утасны сим карт үйлдвэрлэдэг компаниудтай хамтран SIMPASS үйлдвэрлэн гар утсанд суурьлуулан худалдаанд гаргахаар ажиллаж байна.

Уулзалт 2

Dalian Xinghua Infotech Co,ltd: Компанийн бизнес үйл ажиллагааны аутсорсингийн хэлтсийн дарга хатагтай Ван Шиао Хуй хүлээн авч өөрийн компанийн талаар танилцуулав. Анх 1992 онд өгөгдөл оруулах болон инженерийн график дизайний аутсорсингийн чиглэлээр байгуулагдсан. Одоо нийт 800 ажилтантай.

Тус компани одоогоор

· Өгөгдөл оруулалт

· Дэсктоп паблишинг

· Инженерийн график дизайн

· Програм хангамж хөгжүүлэлт гэсэн 4 чиглэлэээр аутсорсингийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг.

2003 онд Японд өөрийн салбар нэгжийг байгуулсан. ISO 9001 болон ISO 2000 стандартуудыг авсан. Нийт ажиллагчдын тал хувь нь өгөгдөл оруулах аутсорсингийн чиглэлээр ажилладаг, 25 хувь нь их сургууль, 45 хувь нь коллеж үлдсэн нь түүнээс бага түвшний боловсролтой.

Аутсорсингийн үйл ажиллагаа эрхлэхэд Японы зүгээс ямар шаардлага тавьдаг вэ гэсэн асуултанд нэгдүгээрт ажлын туршлага байдаг гэж хариулсан бол мэргэжилтэй ажилчдаа яаж олдог вэ гэсэн асуултанд их сургууль, коллежтэй хамтран ажиллаж, оюутнуудыг өөрийн компани дээр дадлага хийлгэх зэргээр бэлтгэж төгсөхөд нь гэрээ байгуулан ажилд авдаг гэлээ. Захиалгаа яаж олдог вэ гэсэн асуултанд тус компани нь арав орчим япон ажилтантай бөгөөд тэднээрээ дамжуулан захиалгаа олдог, анх компани байгуулагдахад Засгийн газраас ажил олж өгөн эхлүүлж байсан гэж хариуллаа. Ярилцлагын дараа компанийн ажилчдын ажлын байрыг үзэж сонирхлоо.

Уулзалт 3

Neusoft Institute of Information: Тус сургууль нь МТ-ийн Neusoft группийн салбар сургууль бөгөөд дараах тэхнимүүдтэй юм байна. Үүнд:

· Компьютерийн техник технологийн тэнхим

· Бизнесийн удирдлагын тэнхим

· Тоон урлагийн тэнхим

· Гадаа хэлний тэнхим

Уг сургууль Дальяны Програм хангамжийн паркын нутаг дэвсгэр дээр 350 мянган м2 талбайд байрладаг. Англи, Хятад, Япон хэл дээр сургалтаа явуулдаг. Хятад улсын топ 3 их сургуулийн нэг, МТ-ийн хамгийн том сургууль юм. 10 мянган оюутантай. 1 сая электрон ном, 400 мянган цаасан номтой. Оюутан бүрийг зөөврийн компьютерээр хангадаг.

Үйлдвэрлэлтэйгээ шууд харьцаж сургалтаа явуулдаг. IBM, SUN, Skillsoft, BEA, SAP, HP, Cisco, Toshiba, Matsushita Electric Works Information Systems Co., Ltd зэрэг олон улсын томоохон компаниудтай хамтран ажилладаг.

Тус сургууль нь онлайн сургалт явуулдаг. NOU нь англи, хятад, япон хэл дээр 600 онлайн курс хичээллүүлдэг. 37 мянган онлайн сурагчид сурдаг байна.

Жилийн төлбөр нь танхимын сургалтын хувьд 10 мянган ам.доллар, онлайн сургалтын хувьд 3 мянган ам доллар.

Энэ сургуультай холбоо тогтоон Монгол оюутнуудыг сургах талаар санал тавьхад дуртай зөвшөөрч байсан. Манай орны хувьд тус сургуультай хамтран ажилласнаар Япон руу чигэлсэн аутсорсингийг хөгжүүлэхэд зайлшгүй шаардлагатай хүний нөөцийг бэлтгэхэд тус дөхөм болохоор санагдлаа.

Уулзалт 4

Dalian Hightech Industrial Zone: Тусгай бүсийн дэд захирал ноён Чук Ши, дэд захирал, хуулийн зөвлөх ноён Жан Кэ нар хүлээн авч ярилцлаа. БНХАУ-ын цөөн тусгай бүсүүдийн нэг Дальяны өндөр технологийн үйлдвэрлэлийн бүс нь 1991 онд төрийн дэмжлэгтэйгээр байгуулагдсан. 35.6 км2 газар нутагтай, одоогийн байдлаар нийт 2,300 компани бүртгүүлсэний 800 нь олон улсын компаниуд. DSP-д програм хангамж, мэдээллийн үйлчилгээ, медиа ба дижитал бүтээгдэхүүнүүд, төвлөрдөгөөс гадна уг бүсэд биологи, нарийн төхөөрөмжийн үйлдвэрлэл зэрэг салбарууд эрчимтэй хөгжиж байна.

Тусгай бүс нь дараах салбаруудыг хамардаг. Үүнд:

• Програм хангамж ба мэдээллийн үйлчилгээний салбар

• Мультимедиа ба тоон урлагийн салбар
• Биотехнологийн салбар
• Семикондакторын салбар
• Нарийн төхөөрөмжийн үйлдвэрлэл

Дальяны тусгай бүсэд 20 их сургууль, 300 сургалтын төвүүд үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Үүний 6 нь 20,000 –аас дээш оюутантай.

Тус бүсийг Хятадын байгалийн үзэсгэлэнт газарт байгуулан тэр чигт нь шилэн кабелиар торлон, дэд бүтцийг дээд зэргээр хангаж өгчээ.

Тусгай бүсэд бүртгүүлсэн компаниудыг орлогын татвараас хөнгөлдөг. Мөн гадны хөрөнгө оруулалттайгаар эхлэн байгуулагдаж буй компанийг эхний 2 жилд орлогын татвараас бүрэн чөлөөлдөг. Энэ мэт татварын бодлогуудаас гадна тарифийн, газрын, ур чадварын гэх мэт хөнгөлөлтийн бодлогуудыг хэрэгжүүлдэг.

Уулзалт 5

Dalian Software Park: Дальяны програм хангамжийн парк (ДПХП) нь хойд Азийн програм хангамж хөгжүүлэлт болон бизнес үйл ажиллагааны оффшор төв болох зорилготой. Зорилтот зах зээлээр Япон, Солонгос, Хойд америкийг сонгон авчээ. Тус паркын нийт барилга байгууламжийн 80 хувь нь баригдаж дууссан бөгөөд хувийн эзэмшлийн компани юм байна.

ДПХП-д дэлхийн топ 500 компанийн 34 нь салбар нэгжээ байгуулсан байна. Тухайлбал:

• IBM
• HP
• Microsoft
• Sony
• Dell
• Panasonic
• Siemens
• Intel
• Accenture
• Hitachi
• Toshiba
• NEC
• Ericsson … зэрэг юм

ДПХП нь нийт 8.6 км2 талбайтай ба тал хувьд нь барилга байгууламж баригдсан. Нийтдээ 2 их наяд ам,долларын хөрөнгө оруулалт хийгдсэн.

Уулзалт 6

Dalian High-Tech Business Incubator: Дальяны инкубаторын хэд хэдэн компаниудаар орж судлав. Тус инкубаторт элсэхэд дүрмийн сан нь 100 мянган ам.доллар байх ёстой бөгөөд өөр ямар нэгэн шаардлага тавьдаггүй юм байна. Инкубаторт орсон компанид 80 м2 талбай үнэгүй өгдөг бөгөөд илүү талбайн м2 бүрийг нь 4 ам.доллароор түрээсэлдэг. Мөн инкубаторт байрлах хугацаанд нь татвараас чөлөөлдөг.

Тус инкубаторт байрлаж буй нэгэн компанийн хэлж буйгаар 600 орчим компани одоогийн байдлаар инкубаторт бойжиж байна.

Уулзалт 7

Aitech Co,. ltd: Тус компанийн гүйцэтгэх захирал Кингнинг Ли нь өвөр Монгол гаралтай хүн байсан бөгөөд биднийг хүлээж аван сонирхолтой яриа өрнүүллээ.

Айтек компани нь 2003 онд байгуулагдсан. Гадаад аутсорсингийн чиглэлээр үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Одоогоор нийт 72 ажилтантай. Үүнээс 57 нь програм хангамж хөгжүүлэлтээр ажилдаг бол 15 нь өгөгдөл боловсруулах чиглэлээр ажилдаг. 100 хувь Японы хөрөнгө оруулалттай компани юм. 2007 оны 1 сард ISO 9001 –ийн гэрчилгээг авсан.

Үйл ажиллагааны чиглэл:

Software

• Web application
• OS
• Embedded
• Voice application

Digital media

• Зураг салгах
• Зураг засах
• CAD
• Photoshop

Энэ төрлийн аутсорсинг ашиг өндөр, зардал бага гэдгийг онцолж байсан.

Японы буюу захиалагчийн зүгээс аутсорсинг хийхэд дараах шаардлагуудыг тавьдаг тухай дурьдлаа. Үүнд:

· Нууцлал (process management, ISMS, PIPA)

· Чанар (ISO 9001, CMMI)

· Ажлыг хугацаанд нь дуусгах чадвар

· Хүний нөөц

o Сургалт

o Судалгаа

o Ажиллагчдын тогтвортой байдал

· Өөрчлөлтийн орчинд дасан зохицох чадвар

· Харилцаа холбоо

Захиалгат ажил авч буй компанийн зүгээс анхаарах зүйлс нь гэвэл:

• Санал болгох чадвар
• Мэдрэмж

Технологи байдгийг талбарлав.

Түүнчлэн жирийн код бичигчийг 6 сараас 1 жилд бэлтгэдэг бол жинхэнэ утгаар нь прожект менежер бэлтгэхэд 10 жил шаардагддаг тухай ярив.

Компанийн захирлын ярьсан зүйлээс санаа авах зүйлс маш их байлаа. Уг компани нь жилд дундажаар 800 сая төгрөгтэй тэнцэх орлого олдог байна.

ISO 9001 ийг хэрхэн авдаг тухай сонирхоход:

· 3 сар мэргэжлийн байгууллагуудаас зөвлөгөө авна.

· 3 сар зөвлөгөөний дагуу ажиллана.

Ингээд 6 сарын дараа үр дүн нь гардаг бөгөөд ойролцоогоор 4,5 сая төгрөг зарцуулагддаг байна. Харин ISMS ийг авахад 60 сая, CMMI –ийг авхад 30-45 сая төгрөг шаардагддаг байна.

Уулзалт 8

Fire Ant Studio: Уг компани нь гар утсанд зориулсан тоглоом үйлдвэрлэдэг. Нэг тоглоомны үнэ 5 мянган доллар. Мөн тоглоом бүтээх сургалт явуулдаг байна. Сургалтууд нь:

• Мэргэжлийн сургалт
• Зэрэг олгох сургалт гэсэн чиглэлүүдээр явагддаг байна.
• 
  

Одоогийн байдлаар гар утсанд зориулсан тоглоом 50, гар утасны онлайн тоглоом 10- ийг бүтээгээд байгаа.

Уулзалт 9

Dalian N’star Animation Cartoon Company: Уг компани нь хүүхэлдэйн кино үйлдвэрлэдэг бөгөөд ихэвчлэн телевизүүдээс захиалга авч гүйцэтгэдэг байна. Wacom үзэг ашиглан Photoshop дээр зурсан дүрсүүдээ Maya програм дээр хөдөлгөөнд оруулдаг. Дүрсээ рендерлэхдээ сүлжээгээр дундаа компьютер ашигладаг нь авууштай арга санагдлаа.

Уулзалт 10:

China International Software and Information Service Fair: Бүх Хятадын хэмжээнд жил бүр зохиогддог уг үзэсгэлэн яармаг биднийг айлчлах үеэр болсон бөгөөд энэхүү үзэсгэлэнд хятадын ихэнх томоохон МТ-ийн компаниуд болон гадаадын нэртэй компаниуд оролцдог байна. Энэ үзэсгэлэнг Монголын төлөөлөгчид үзэж сонирхох явцдаа далианы МТ-ийн олон компаниудтай уулзаж ярилцлаа.

Уулзалт 11:

China InternationalSoftware Innovation Forum:Жил бүр болдог Хятадын олон улсын софтвэрийн шинэчлэлийн хуралд манай төлөөлөгчид албан ёсны төлөөгөчдийн хүрээнд урилгаар оролцлоо. Энэхүү хурлын хэлэлцсэн гол сэдэв нь МТ, түүний дотор аутсорсингийн тухай байсан бөгөөд хуралд Хятадын болон олон улсын хэмжээний олон компаний удирдлагууд аутсорсингийн бизнесийн өнөөгийн байдал, анхаарах зүйлсийн талаар санал бодлоо ярилцав.

Уулзалт 12

Dalian Software Industry Association: Дальяны програм хангамжийн холбооны удирдлагуудтай уулзав. Уг холбоонд хотын захиргаанаас байр гаргаж өгсөн бөгөөд стандарт, дүрэм журам гаргах зэрэг төрийн зарим үүрэг функцийг гүйцэтгэдэг байна. 1000 орчим гишүүнтэй.

Холбооны дарга ноён Сун Пэнг бидэнд Хятад болон Японы аутсорсингийн хөгжлийн талаар болон төрөөс авч хэрэгжүүлдэг арга хэмжээ, бодлогуудын талаар маш чухал мэдээллүүдийг бидэнд өөглөө.. Монголын програм хангамж үйлдвэрлэгчдийн холбоо цаашид хамтран ажиллах талаар мөн ярилцав.

Түүнчлэн биднийг Монгол улсад гадаад аутсорсингийг хөгжүүлэх талаар бодлого боловсруулж байгааг дуулаад бүх талаар тусалж дэмжинэ гэдгээ илэрхийлж байлаа.

Уулзалт 13

Ascendas компани: Энэ нь Сингапурын томоохон компаниудын нэг бөгөөд Дальянд ихээхэнн хэмжээний хөрнгө оруулалт хийсэн байна. Тус компанийн маркетингийн захиралтай уулзалт зохион байгуулсан бөгөөд уулзалтын үеэр тэдний хийж буй ажилтай танилцсанаас гадна цаашид Монголд хөрөнгө оруулах боломжийн талаар судалж үзэхийг бидний зүгээс хүслээ.

Дүгнэлт

БНХАУ-ын Далиан хотод Монголын МТ-ийн салбарынханы хийсэн бизнес аялал нь тавьсан зорилгодоо буюу Хятад улс МТ-ийн аутсорсинг хөгжүүлэх талаар явуулж буй бодлого, аутсорсингийн хөгжлийн өнөөгийн түвшинг судлах зорилгодоо нийцсэн чухал аялал боллоо. МТҮП-аас оролцсон төлөөлөгчдийн хувьд цаашид аутсорсинг хөгжүүлэхэд төрийн зүгээс хэрхэн анхаарах, төр болон хувийн хэвшил хэрхэн хамтарч ажиллах талаар олон зүйлийг судалж мэдсэн аялал болов.

Дэлхий бол хавтгай зохиолын тоймыг та бүгд уншиж энэ номны талаар зохих ойлголттой болсон бизээ. тэгвэл энэ номыг Монгол хэлнээ буулган уншигч та бидний хүртээл болгож байна. тус номны нээлт 6 сарын 15 нд төв номын сан дээр болох юм байна.

Уг номны талаар www.altangadas.mn buyantsogtoo.blogspot.com -с уншиж болно.

Сүүлийн жилүүдэд глобал аутсорсинг буюу үндэстэн дамнасан мэдээллийн технологийн экспорт импорт асар хурдацтай хөгжиж байгаа талаар нилээдгүй ярьж бичих болжээ.

20 иодхон жилийн түүхтэй энэхүү үйл явц нь үүссэн даруйдаа дэлхийн бүхий л үндэстнүүдийн хооронд шинэ эдийн засгийн хэв маягийг бий болгосон төдийгүй хөгжиж буй орнуудын хувьд хөгжсөн орнуудтай интерацчилагдан, ДНБ ээ нэмэгдүүлэхээс гадна, мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг бэхжүүлж, дэлхийн тавцанд гарах боломжыг нь бүрдүүлж ингэснээрээ дэлхий нийтийн даярших явцыг түргэтгэн дэлхийг улам бүр хавтгайруулан байгаа билээ.

Харин бидний Монголчуудын хувьд аутсорсинг хэрэгтэй юу үгүй юу? Та энэ талаар сонирхож байвал эндээс уншина уу. Аутсорсинг ашигтай ирээдүйтэй эсэх, МХХТГ, МТҮП зэрэг төр засгийн байгууллагууд энэ тал дээр хэрхэн анхаарч ажиллаж байгаа талаар бичсэн байгаа.

Харин би энд аутсорсингийн захиалагч буюу үйлчилгээ худалдан авагч орнууд (АНУ, Европын холбоо, Япон гм.)-ын компаниуд гүйцэтгэгч улсууд (Энэтхэг, хятад, Ирланд гм) –аа сонгохдоо ямар үзүүлэлтээр хэрхэн хэмждэг талаар өгүүлэхийг зорилоо.

АНУ ийн Going Global Ventures судалгааны компаниас гаргадаг Global Outsourcing Report материалд аутсорсингийн гүйцэтгэч орнуудыг хоёр индексээр үнэлжээ

• GOI (Global Outsourcing Index)

Энэ үзүүлэлт нь глобал аутсорсингийн харилцаанд гүйцэтгэх байр суурьнаас оролцож буй орнуудыг үнэлэх индекс юм. Үнэлгээг гаргахдаа дараах үндсэн гурван шалгуурыг баримталсан байна.

1. Зардал. Компаниуд гаднаас аутсорсинг хийдэг гол шалтгаануудын нэг нь зардал хэмнэх явдал юм. Нөхөн төлбөр, цалин, дэд бүтцийн зардал татвар гэх мэт элдэв зардлуудыг бууруулахын тулд компаниуд хилийн чанадаас аутсорсинг хийдэг байна. Улс орнуудын хувьд эдгээр зардлууд бага байх нь GOI ийн 30% ийг эзэлнэ.
2. Эрсдэл. Мэдээж таниж мэдэхгүй зах зээл, соёл, орчинд бизнес хийнэ гэдэг нилээд эрсдэлтэй алхам болох нь тодорхой. Тиймээс эрсдэлгүй найдвартай байдал нь шалгуурын хамгийн их буюу 54 хувийг эзэлдэг байна. Аутсорсинг хийхэд дараах эрсдэлүүд учирч болзошгүй байдаг байна.
• Геополитикийн
• Хүний нөөцийн
• МТ-ийн чадавхи
• Эдийн засгийн
• Хууль, эрх зүйн
• Соёлын
• МТ-ийн дэд бүтцийн
3. Зах зээлийн боломжийн түвшин. Энэ нь нийт шалгуурын 16 хувийг эзлэнэ. МТ-ийн 3 дагч мэргэжилтнүүдийн үнэлгээгээр гарч ирдэг.

• FOI (Future Outsourcing Index)

Энэ нь улс орнуудыг ойрын 10 жилийн дараах өрсөлдөх чадвараар нь үнэлэх индекс юм. Үүнд ДНБ-ийн өсөлт, ажиллах хүчний нийлүүлэлт болон МТ-ийн мэргэшил зэрэг шалгууруудыг авч үздэг.

Дараах зурагаас улс орнуудыг дээрх хоёр үзүүлэлтээр үнэлсэн жагсаалтыг үзнэ үү.

Харин манай улс энэ жагсаалтын хаана нь байх бол ?

Энэ бол там биш диваажин биш. бидний уламжлалт бодит ертөнцтэй зэрэгцэн оршигч агуу өргөн уудам гайхамшигаар дүүрэн, хэзээ ч мөхөшгүй, оюунлаг ертөнц юм.

20 хүрэхгүй жил оршин тогтнож байгаа ч боломж, цар хүрээ, гайхамшигаараа хүн бүрийг өөрлүүгээ өдрөөс өдөрт татан оруулж байгаа билээ. үр дүн нь даяршил.

Энэ бол мэдлэгт суурилсан ертөнц юм. бүр нарийн хэлвэл мэдээлэлд суурилсан ертөнц юм.

Чухамдаа дэлхийг хавтгай болгогч гол буруутан бол яах аргагүй энэ ертөнцийн үүсэл юм. даяршил, мэдлэгт суурилсан эдийн засаг, сэтгэлгээний хурдтай өсөлт, эдийн засаг, нийгэм, улс төрийн тэс ондоо хэв загвар, аутсорсинг, блог ертөнц, орон зайгүйжилт ... энэ бүгд нийлээд ОНЛАЙН ертөнц юм.

Энэ ертөнцөд бодит ертөнцийн зарим хууль үйлчлэхгүй.

Та хөөрхөн, мөнгөтэй, цэвэр Ари үндэстэн байх албагүй, Дэхийн аль мухарт байх нь огт падгүй зөвхөн та УХААНТАЙ л байх ёстой.

Эдийн засгийн хуулиуд ч үйлчлэхгүй жишээлбэл Парето гийн онол энэ ертөнцөд хэрхэн эсрэгээрээ эргэсэн талаар эндээс уншиж болно.

Мөн бодит ертөнцд байр сууриа олсон том акулуудын толгойд хэний ч мэдэхгүй энэтхэгийн жижигхээн компани энэ л ертөнцөд хэрхэн цахиур хагалж байгаа талаар Томас Фридманы дэлхий бол хавтгай номноос уншиж болно.

Та бид хүссэн хүсээгүй, эрт орой хэзээ нэгэн цагт энэ ертөнцийн иргэн болно. Энэ онгон зэрлэг, мөртлөө зах хязгааргүй ертөнцөд өөрийн байр суурийг цаг алдалгүй эзэл !!!

Та алгуурласаар байвал хэн нэг нь таны байрыг эзэлсээр л байх болно.

Байр гэдгийг би орон зайн утгаар хэлсэнгүй. угаас энэ ертөнцөд орон зай гэж үгүй. харин нэр хүндийн орон зай гэж бий. тэрхүү орон зай харамсалтай нь хязгаартай. тэнд л та аль болох хурдан зайгаа эзлэх ёстой.

хоёр дахь ертөнцийн амьдарлын мөн чанар материаллаг зүйлс бус оюунлаг үнэт зүйлс дээр тулгуурлах юм. Тиймээс энэ ертөнцөд амьдарна гэдэг нь оюун санаалаг ертөнцөд амьдрахын нэр.

Мэдлэгт суурилсан оюунсанаалаг ертөнцөд тавтай морил !

Өчигдөр ICT expo ийн хаалтын ажиллагаа болоод Strings диско клуб д ICT чүүд нижгэр авлаа.

Skytell, Mobicom, ICTA ийн төлөөлөл, Сайханбилэг дарга гээд олон хүмүүс цугларч янз бүрийн шагнал гардуулж бариад жаал сүр зарлаад маниус нь дээр пивдож хэсэг сууж байтал ICT салбарын Мисс бүсгүйчүүдийг шалгаруулах юм болоо явчиваа.

Байгууллага бүрээс төлөөлөл болоод сайхан бүсгүйчүүд тайзан дээр гарж явчив. шүүгчид бас үзэг балаа зэхээстэй. зарим байгууллагаас зарлангуут гүйгээд гарж байхад зарим нь шүүгчидэд чирч гулдруулан барин тайзан дээр гарч байх юм.

Эхний раунд мисс үүд өөр өөрсдийн байгууллагыг сурталчилах байлаа. ээлж ээлжээрээ юм яриад л байлаа эхний мисс л аягүй нүүрэмгий орилоод л цоглог гэж жигтэйхэн бас нэг махлагдуу хүүхэн хаанахын мисс гэчивээ цаас зардаг л компани бололтой цаасгүй бол ICT будаа гэх маягийн юм яриад би дотроо Paperless technology цаасыг халж байгаашд ухааны юм бодоод ... оноог өглөө.... эхний үе дууслаа...

Дараагийн раундад 5 мисс шалгарлаа. Өнөөх махлаг, бас цоглог, бас шар номны шар хүүхэн тэргүүтнүүд үлдсэн байлаа. хөтлөгч асуулт асуугаад эхний мисс д жаахан хүндхэн даалгавар оногдлоо. харин өнөөх цоглогт дуу дуулах даалгавар оногдоход манай хүн нилээд дээр үеийн дууг уянгалуулж өгчийн. шар номны хүүхэн өрсөлдөгчөө дууриагаад тэгээд шүүгчид тусгай өрөөнд ороод жаал маргалдлаа. тэгэж тэгэж дуусав

Тэргүүн мисс
Дэд мисс
Гоо мисс
Брэнд мисс
Смайл мисс үүд тодров. шагналыг тайзан дээр гардуулаад хүмүүс урд алга ташаад л эгээтэй л өөрөө шагнал авж байгаа аятай сайхан мэдрэмж төрж байлаа.

дараа нь филифин нөхдүүдийн дуунд бүжиглээд сайхал л байлооо....

Олон хүмүүс маркетингийг ойлгохдоо зөвхөн реклам, зар сурталчилгаа, хүмүүс яагаад бүтээгдэхүүн худалдаж авдаг, тэдэнд яаж өөрийн бүтээгдэхүүнийг таниулж борлуулалтыг идэвхижүүлэх вэ зэрэг асуудлуудыг л ойлгодог. Гэтэл энэ бол тийм биш дээрх ойлголтууд нь маркетингийн зөвхөн нэг л бүрдэл хэсэг болох Идэвхижүүлэлт (promotion) юм. Маркетинг нь түүнээс хамаагүй өргөн ойлголт юм. Маркетингд идэвхижүүлэлтээс гадна Үнэ, Бүтээгдэхүүн, Хуваарилалт гэсэн маркетингийн хольц гэж нэрлэгддэг дахиад 3 иж бүрдэл хэсэг байдаг. Эдгээр Үнэ, Бүтээгдэхүүн, Хуваарилалт, Идэвхижүүлэлт гэдэг 4н иж бүрдэлийг маркетингийн 4P гэж нэрлэдэг. Эдгээрийг маркетингийн төлөвлөгөө боловсруулахдаа тус бүрд нь тодорохойлж авч үздэг.

Вэб маркетингийн 4P- талаар

Бүтээгдэхүүн

Таны вэб хуудас юу зарж байна вэ? Уламжлалт бараа юу? үйлчилгээ юу, аль эсвэл зүгээр л зар сурталчилгаагаар мөнгө олох юм уу?

Таны бүтээгдэхүүний бодлого чинь өөрийн бараа, үйлчилгээг борлуулахаар зорьж буй тэр хүмүүсийн бүлэг сегмент рүү чиглэсэн байх ёстой. Мөн бүтээгдэхүүн чинь хоорондоо адил төс бүхий хэрэглэгчидэд зориулагдсан эсхийг тодорхойлох хэрэгтэй. Зах зээлийг пүүс компаниуд тэр чигт нь бүгдийг нь хангаж чадахгүй шүү дээ, ийм учираас та зорилтот сегмент рүү гээ л чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулсан нь дээр.

Үнэ

Та бүтээгдэхүүнээ хэдий хирийн хэмжээгээр үнэлэх вэ? өрсөлдөгчидтэйгээ адил тогтоох уу? Эсвэл илүү юү, дутуу юу?

Үнээ өрсөлдөгчидөөсөө доогуур тогтоох нь ихэнхдээ буруу байдгийг санахад илүүдэхгүй. Тэднээс доогуур үнээр тогтоох нь танай бүтээгдэхүүнийг чанаргүй, муу бараа байна гэдэг ойлголт төрүүлэх болно. Тэнд хэн нэг нь бараагаа хэт өндөр үнэлээд байвал түүнийг буруутгах хэрэггүй.

Үнийн бодлого нь худалдан авагчидын хувьд таатай, боломжын, өөрийн хувьд мөн адил хангалттай ашиг өгч чадахуйц үнэтэй бараа ба үйлчилгээний нэр төрөлийг эрж хайхад чиглэгднэ. Таны бараа өрсөлдөгчийнхтөйгөө адил эсвэл түүнээс өндөр байхаар бол таны бүтээгдэхүүн түүний бүтээгдэхүүнээс чанар болон өнгө үзэмжийн хувьд илүү байх хэрэгтэй.

Хувиарлалт

Энэ нь бүтээгдэхүүнийг түгээх гэсэн үг. Таны бүтээгдэхүүн хаана бэлэн байх ёстой вэ? вэб маркетингд энэ ойлголт нь таны бүтээгдэхүүн, таны онлайн дэлгүүр, таны сайт хаанаас олдож байна вэ гэдгийг харуулдаг

Та үйлчилгээ худалддаг эсвэл бараагаа загварчилдаг бол магадгүй бүтээгдэхүүнийхээ түгээлтийг нэмэгдүүлэх, бараагаа каталог болон жижиглэн худалдааны дэлгүүрүүдээс олж болох юм. Тэгэхээр илүү их орлоготой ажиллахын тулд бүтээгдэхүүнийг бэлэн байлгах өшөө олон байрлал сувгуудыг ашиглах хэрэгтэй. Та Миний дэлгүүрийн сулжээ дүүрэг болгонд байдгийг анзаардаг уу? Түгээлт нь зардал өндөртэй ! бараа үйлчилгээнийхээ борлогдох чадвар зардал зэргийг сайн балансжуулж тодорхойлох нь чухал юм.

Идэвхижүүлэлт

Идэвхижүүлэлт нь дотроо зар сурталчилгаа, телемаркетинг, захидал илгээх, бүтээгдэхүүнтэй холбоотой таны хийсэн, бичсэн бүх зүйл (хүтүүсийг бараа бүтээгдэхүүнийг худалдаж авах хэрэгтэй гэж ятгаж сэнхрүүлсэн ажилууд г.м) зэргийг агуулдаг.

Бүтээгдэхүүн, үнэ, хувиарлалт, идэвхижүүлэлт нь бүгд интернэтийн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулах байсан ч гэсэн туйлын чухал зүйлс юм. Эдгээр 4 иж бүрдлийн талаар дэлгэрэнгүйг дараа дараагийн бичлэгүүдээс сонирхоно уу.

Ийм юм болсымалдаа.

Дээр үед шдээ би 2 найзын хамт хөлсний байранд амьдардаг байлаа. ер нь нилээн хөгжилтэй. Үеийн гурвын гурван бандь юу эсийг хийхэв ...

Тэр үед дан эр улсууд хоол хийх барих гэж мэдэхгүй гадуур дотуур эсүүл бэлэн зэлэн гурилан юм л зохицуулдаг байлаа.

Идэх юмаа "цусалгаа" гэж нэрлэнэ. Харин уух юмыг "Гударгаа" гэнэ. тэгээд орой ирцгээгээд "цусалгаа" авах болно. Мөнгөө нийлүүлнэ. Мөнгөгүй нь мөнгөтэйгөө "Нудрана" Мөнгө муутай байгаа гэхийг "Нударгаатай" байна гэнэ. тэгээд "Нударгаатай" байгаа нэгнийгээ "цусалгаа"-нд гаргана аль мөнгөгүй нь л гардаг байсын тэгээд манай нэг найз л голдуу гардаг байлаа.

Харин нэг удаа гурвуулаа гадаа ширэн *****-г үхтэлээ өшиглөж байгаад (хөлбөмбөг тоглохыг хэлж байна) цуг дэлгүүр лүү нөгөө л авдаг хилийн боовоо авах гээд орцгоолоо. нөгөө найз маань ч нударгаатай. бид хоёр ч мөнгөө өглөө. юу авах уу л гэж байна нөгөөхөө л гэлээ. өнөөх маань за гээл лангуун дээр очлоо.

тэгсэн 50 орчим насны худалдагч авгай манай хүн рүү инээмсэглэн -за хүүхээ юу авах вэ? гэтэл манай хүн -нөгөөхөө л авий гэж байна гэтэл худалдагч авгай - аан нөгөөхөө юу? за ав ав чамайг ч бүр боовоор чинь таньдаг болчижээ гэдэг байгаа.

хахаххахаха. гээл наана нь бид хоёр татаад унацан. тэнд байсан хүмүүс ч нир хийтэл инээгээд л. бид хоёр бүр нулимсаа гартал инээсэн шүү.

Google-ийг дахиад л биширхээс өөр арга алга.

Google-ийн нүүр хуудсаа ингэж янзаллаа. гайхамшиг биш гэж үү?




Урьд нь би Google-ийн энэ олон Stuff уудыг ашиглахдаа заавал URL ээр юм уу эсвэл наян юм дамжиж байж ордог байлаа, ер нь л их төвөгтэй байсын. харин IGoogle ийн ачаар бүх зүйл нэг доор. Ёстой амар юмаа.

Үүнээс өөр түм буман сонголтууд бий. би зөвхөн өөрийнхөө байнга хэрэглэх функцуудыг орууллаа. Энд дараад цааш нь сайн ухаад бай! энгийн ойлгомжтой.

Google чүүдээ та нар шүүүүүү...... өшөө илүү саак юм хийцгээгээрэй.

Өө хөөрхий дэлхий ч улам хавтгай болоод байна шүү.

Энэ их дажгүй юмаа хүссэн номоо эндээс үнэгүй олж болхоно байна шдээ.


номын сан музей болох үе ойрхон байна даа гэж...

http://books.google.com

Стадионд 3 төрлийн хүн очдог,

1. Тоглогчид болон зохион байгуулагчид гэх мэт хүмүүсийг хөгжөөж баясгахтай холбоотой хүмүүс
2. Үзэж сонирхохоор ирсэн хүмүүс
3. Хүмүүс яагаад стадионд очдогийн учрыг тайлах гэж очдог хүмүүс

Энэ 3 бүлэг хүмүүсийн сүүлийнх нь философчид юм.

Философич бол мэргэжил биш.

Философи (цэцэн мэргэнд дурлах гэсэн утгатай Грек үг) нь хүнд шууд ашиг (эд хөрөнгө, албан тушаал гэх мэт) өгдөггүй хэрэггүй мэт зүйл юм. гэхдээ шууд бусаар хүнд ертөнцийг танин мэдэх (Метафизик), зөв амьдарах (Ёс зүй), учир шалтгааныг ойлгох (Логик), гэх мэт олон талын ач тустай.

Философич бол цол биш.

Хүн анх төрөхдөө л ертөнцийг таньж мэдэх оролдлого хийж эхэлдэг. энэ нь философийн үндэс суурь юм.

Бид бүгд философичид юм.

Чөлөөт уран бүтээлчирхүү юм уудаа. Хэний ч төлөө ажиллахгүй, аль нэг байгууллагад харьяалагдаж цалин фүнлүү авдаггүй, тэгсэн хэрнээ шаггүй орлого олчихдог нөхдүүд сүүлийн үед нилээд олширч байна.

Freelancers!

аль 18-р зууны үеэс эхлэн энэхүү нэр томьёог ашиглаж ирсэн ч 20 иодхон жилийн өмнөөс интернэт бий болсоны дараагаас үүнийг өргөн ашиглах болжээ. Үнэндээ орчин үед интернэт нь эдгээр төрлийн хүмүүст илүү боломж олгох болсон юм.

Бид ирээдүйгээ төсөөлөхдөө... хүмүүс ажилд явалгүй гэртээ сууж байгаад л интернэтээс мөнгө олоод байдгаар төсөөлдөг. Тэгвэл яг энэ үйл явцыг л орчин үед freelancing гэж нэрлэж байгаа юм. харин тэдгээр чөлөөт уран бүтээлчдийг Freelancer гэнэ.

АНУ-д гэхэд энэ төрлийн ажилчид 10 сая д хүрж байгаа гэнэ шүү. энэ нь нийт ажиллах хүчний 7 хувь юм байна. тэд бүр өөрсдийн холбоог ч байгуулчихсан.

Сүүлийн үеийн судалгаанаас хархад дэлхийн нийт МТ-ийн ажил үйлчилгээний (Вэб, график дизайн, програм хангамж... гм) 20% -ийг эдгээр нөхдүүд хийж байна!

Орчин үед хавтгай дэлхий дээр нүсэр бюрократ бүтэцтэй уламжлалт компаниас цомхон чадварлаг багууд хамтран илүү сайн ажилдаг болж байна харин ирээдүйд баг биш бүр хувь хүмүүсийн эрин үе эхлэхэнэ ээ...

Та ч гэсэн Freelancer маягаар ажиллаж болно. ингэхийн тулд дараах сайтууд руу зочлоод үзээрэй.

www.rentacoder.com
www.handango.com
www.elance.com

Та нар юу хийвэл илvv стрессээ тайлж кайф авч чаддаг вэ? Хvмvvс янз янз л юм шиг байлээ. Хашгирна, юм хагалж эвдлэнэ гэх мэт. Харин миний хувьд хамгийн сайн стресс тайлдаг зvйл бол S vсгээр эхэлсэн зvйл. Ямар сайхан гэж бодноо тvvнийг хийхэд бvх л зовлон мартагдаж ертєнцєєс тасарчих шиг л болдог.

Энэ vг англи vг гэдгийг та нар мэдэж байгаа. Гэхдээ яг Англи чууд нь ярихдаа S.. гэж ярьдаггvймшдээ F... гэж ярьдын.

Намраас хойш бараг S.. ийг хийсэнгvй. Байр сав нь ч олдохгvй юм. Олдсон нь зориулалтын биш тэгээд ч хамтраад хийчэх хvн байхгvй бvгд л завгvй ажилтай улс. Хавар хурдан болоосой л гэж бодож байна. Гадаа сайхан ногоон зvлгэн дээр хєлсєє гартал vзэх ч мєн сайхан шvv.

Энэ зvйлд эмэгтэйчvvдээс илvv эрчvvд дуртай юм шиг байгаамаа. Бvр vvний тєлєє нvдээ ухаад єгєхєєс ч буцахгvй болцон гарууд ч байх юм. Ер нь эрчvvд эмэгтэйчvvдээс илvv сайн хийдиймдєє. Би бол дандаа л эрчvvдтэй хийдэг. Эмэгтэйчvvд нэг л сайн чаддаггvйм. Бvр нилээн хэдэн эрчvvдтэй зэрэг хийнэ шvvдээ хоёулахнаа хийвэл ямар олиг байхавдээ.

За тэгээд та нар намайг гэнэт юугаа солиороод унаваа гэж бодож байж магадгvй. Хурдхан Англичуудын дvргvйцэж хэлдэг vгийг бичье. Юу гэдэг вэ гэхээр. Football is not soccer гэдэг юм даа.

Би өөрийгөө ярихаас цаашгүй хүн шүү гэж зүхдэг. Нээх л сайхан сайхан юм яриад л байна. Хамгийн аймшигтай нь хэрэгжүүлсэн нь хэд вэ гээд бодохоор нэг ч алга. Ичих ч шиг... H3 темпийн хүн гэж байдаг гэнээ шинэ санаа л гаргадаг. Харин тэрийгээ цааш хэрэгжүүлж чаддаггүй тийм хүн байдаг гэнэ. өөрийгөө тэр гээд өргөмжилчихөөд хошгороод яваад байтал ийм болчихож.

Муу удирдагч өөрийн хүч чадал, оюун ухааныг ашигладаг
Дундаж удирдагч бусдын хүч чадлыг ашигладаг
Сайн удирдагч Бусдын оюун ухааныг ашигладаг

гэх мэт өөрийгөө зөвтгөх юм ч нилээд олдож байна шүү гэхдээ одоо бодит байдлыг харья.

Шинэлэг санааг агуулж явдаг хүн бүр уг санаагаа амжилттай хэрэгжүүлэх тэр мөчийг хүртэл зөвхөн мөрөөдөгч байдаг. гэж Марк Твин хэлсэн байдаг. намайг мөн сайхан хэлж шүү. тэхээр би мөрөөдөгч л болж таарч байгааз?

тэхээр би юу хэлэх гээд байна вэ гэхээр ярих ихдээд байна хийх нь хоцрогдоод байна. Гэхдээ бас огт ярихгүй санаа гаргахгүй учир зүггүй хийгээд байвал утгагүй л дээ!

Dont work hard, Just work smart ! гэж нэг сайхан үг байна аа. юу ч өмнө нь ярилгүй төлөвлөлгүй учир утгагүй их хийлээ гээд олигтой байх цаг нэгэнт өнгөрчээ.

тэгээд ч great mind is discuss ideas, average mind is discuss event гэдэг биздээ хэхэ.

тэгээд яах ёстой болж таарч байна аа?!


Cэд, дараа нь хурдан хэрэгжүүл гэхдээ ухаантай хий!

Нэг ийм сүртэй нэртэй судалгаа хийв. Цөөн хоногт олигтой юм хийж чадсангүйээ гэхдээ энд тэндээс янз бүрийн юм ухаж төнхсний дүнд сонирхолтой зүйлүүд олж мэдсэнээ энд сийрүүлэе гэж бодлоо.

Бид дэлхий даяараа МТ-ийн дэвшлийг ажил хөдөлмөртөө ашиглаж ач тусыг нь мэдэрсээр багагүй хугацаа өнгөрлөө. та нар боддоо PC, Word, Excel, Internet, Гар утас ... гэж байдгүй байх үед бидний ээж аав яаж болдог байсын болоо? ёох бодхоос аймаар.

Гэтэл одоо яав? хамаагүй амар болчихсон байгааздээ? хэн ч маргахгүй байх. харин энэ боломжийг бидэнд Мэдээллийг технологи гэдэг зүйл олгожээ. Тэгвэл энэ МТ-ийн салбарт ажилладаг нөхдүүдийн талаар энд ярих болно.

МТ-ийн ажилтан гэж хэн бэ?

МТ-ийн ажил мэргэжил гэдэг нь өргөн утгаараа техник технологийг ашиглан мэдээллийг үүсгэх, солилцох, хадгалах мөн хэрэглэхтэй холбогдсон мэргэжлийг хэлдэг бол явцуу утгаараа компьютерийн програм болон техник хангамжийг үйлдвэрлэх, хөгжүүлэх, компьютерийн техникийн үйлчилгээ үзүүлэх, сүлжээ, өгөгдлийн баазыг үүсгэн зохион байгуулах чиг үүрэг бүхий мэргэжлийг хэлдэг.

За тэгээд янз бүрээр ангилана л даа. хэдэн зуун ажил мэргэжил байдаг гэсэн. гэхдээ ерөнхийд нь

1. Компьютерийн ухааны эрдэмтэд (Computer Scientists)
2. Компьютерийн инженерүүд (Computer Engineers)
3. Системийн шинжээчид (System Analysts)
4. Компьютерийн програм зохиогчид (Computer Programmers)

Гэх мэт ангилна.

Харин Монгол улсад МТ-ийн ажилчид хир олон байдаг юм болоо?

За энэ бол ёстой бүтэхгүй ажил байлээ. Татварын албанд ч энэ тоо байхгүй, статистикийн төвд ч байхгүй яагаад гэвэл МТ-ийн ажил гэж тусдаа Category байхгүй учираас.

Гэхдээ яах вэ тодорхойлох гэж оролдлоо БСШУЯ-аас жил бүр гаргадаг статистикаас мэргэжлийн индекс ээр нь ангилан төгсөгчдийн тоог гаргасан бөгөөд үүн дээр үндэслэн одоогийн ажиллах хүчний нөөцийг гаргахад манай улсад 1998-2006 онд нийт 4.8 мянга орчим МТ-ийн мэргэжилтэн бэлтгэгдэн гарчээ.

Бас бус судалгуунууд байлээ л дээ гэхдээ тэдгээрт нэг л итгэл төрөхгүй байгаам.

Харин цаашид МТ-ийн мэргэжилтнүүд хир хэрэгцээтэй байгаам болоо?

Монгол улсад мэдлэгт тулгуурласан мэдээлэлжсэн нийгэм байгуулах зорилго бүхий Цахим Монгол үндэсний хөтөлбөр 2005 онд батлагдан гарсан. Энэ хөтөлбөрийн стратегийн 7.3-т МХХТ-ийн өндөр чадвартай олон тооны мэргэшсэн мэргэжилтэн, судлаачид бэлтгэх гэж заасан байдаг. Мөн 2007 оны 2 сард баталсан “Монгол улсад 2015 он хүртэлх хугацаанд МТ-ийн гадаад аутсорсингийг хөгжүүлэхэд баримтлах чиглэл”-ийг МХХТ-ийн газраас баталсан. Энэхүү баримт бичигт нь 4 үндсэн зорилтыг дэвшүүлэн тавьсаны хоёр дугаарт аутсорсингийн чиглэлээр ажиллах, мэргэжлийн өндөр ур чадвартай хүний нөөцийг бүрдүүлнэ гэж заажээ.

Уг баримт бичгийн хүрээнд Мэдээллийн технологийн гадаад аутсорсингийг 2015 он хүртэл хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөөг боловсруулах ажлын хэсэг томилогдон ажиллаж байгаа бөгөөд энэхүү мастер төлөвлөгөөнд гадаад зах зээлд ажиллах МТ-ийн мэргэжилтнүүдийн хэрэгцээг таамаглаж 2015 он гэхэд гадаад зах зээлд ажиллах 15,000 мэргэжилтэн бэлтгэх зорилт тавиад байгаа билээ.

Боловсролын мастер төлөвлөгөөнд тусгасны дагуу 2006-2007 оны хичээлийн жилд Монгол улсад инженер технологиор 19,3 мянган оюутан суралцаж байгаа бол МТ-ийн инженерээр суралцагчид үүний 38 орчим хувийг эзэлж байна. 2014-2015 он гэхэд уг төлөвлөгөөний дагуу инженер технологиор суралцагчид 38,6 мянга болж өснө хэмээн төсөөлжээ.

Дэлхийн ихэнх хөгжилтэй орнуудад МТ-ийн мэргэжилтний хэрэгцээ, их дээд сургууль төгсөгчдөөсөө давж гараад байгаа билээ.

Япон

Японы аутсорсингийн зах зээл Монголчуудын хувьд нэвтрэхэд хамгийн дөхөм зах зээл юм. Аутсорсингийн баримтлах чиглэлд Япон улсыг зорилтот зах зээл хэмээн тодорхойлсон. Япон улсын МТ-ийн гадаад аутсорсингийн хэмжээ улам бүр нэмэгдэж байна. Японы гадаад аутсорсингийн зах зээлийн хэмжээ IDC (International Data Corporation)-гийн хамгийн сүүлийн үеийн тоо баримтаар 15,38 тэрбум ам. долларт хүрчээ.

Япон улсын бүхий л салбарт ажиллах хүчний хомсдол үүссэн бөгөөд үүний дотор МТ-ийн мэргэжилтнүүд хэдэн жилийн өмнөөс дутагдаж эхэлсэн байна.

Японы Hikari Technet компаний тавьсан илтгэлд[1] Японд жилд 100 мянган мэргэжилтэн МТ-ийн инженерийн шалгалтанд тэнцдэг бол энэ тоо цаашид буурах хандлагатай байна. (хүн ам болон шалгуулагчид жил тутамд буурч байгаа. Үүнийг дагаад МТ-ийн инженерийн тоо буурч байна.) Гэвч Японы компаниудад чадвартай МТ-ийн инженерүүд дутагдсаар байгаа бөгөөд жил бүр 10 мянган чадварлаг МТ-ийн инженерүүдийг ASEAN-ийн орнууд болон Монголоос импортлох шаардлагатай байна гэж дурьджээ.

Японы төрөөс дутагдалтай байгаа ажиллах хүчээ азийн бусад орнуудаас нөхөх, тэднийг бэлтгэхэд туслалцаа үзүүлэх бодлого баримталж байгаа юм.

Европ

2002 онд IDC байгууллагын гаргасан судалгаагаар Баруун Европын орнуудын МТ-ийн мэргэжилтний хомсдолыг (2000-2005) дараах хүснэгтэд үзүүлэв.

Энэ судалгаагаар баруун Европын бүх орон МТ-ийн мэргэжилтний хомсдолд орох бөгөөд ялангуяа Герман, Франц, Англи том гүрнүүдэд илүү их мэргэжилтэн шаардагдах юм.

Дутагдалтай байх МТ-ийн чиглэлүүдэд:

§ Сүлжээний мэргэжилтэн (сүлжээний дизайн, суурилуулалт, ашиглалтын инженер ба зөвлөх) 19%

§ Компьютерийн мэргэжилтэн (компьютер техник хангамж, сервэрийн шинжээч) 4%

§ Програм хангамжийн мэргэжилтэн (Oracle зөвлөх, ABAR програмчлагч)

§ өгөгдлийн сангийн администратор CICS шинжээч

§ технологийн neutral мэргэжилтэн ( МТ-ийг бизнесийн зорилтоо биелүүлэхэд хэрхэн ашиглахыг ойлгодог бизнесийн зөвлөх) 27%

Баруун Европын орнууд МТ-ийн мэргэжилтний хомсдолоо бусад улсуудын мэргэжилтнүүдээс нөхөх буюу Brain Drain хийдэг. 2004 оны байдлаар Ази номхон далайн орнуудаас гэхэд 60 мянган ажилтан авсан байна.

Migration between the world regions: Origin of non-nationals occupied in S&T, taken from Veuglers, Ziarko (2004).

EU ICT TASK FORCE REPORT NOVEMBER 2006 судалгааны материалд баруун Европын МТ-ийн зах зээл 6.1 % зүүн болон төв Европынх 13.2% өснө гээд энэ өсөлтийн хүрээнд үүсэх ажлын байрыг хангахын тулд цаашид гаднаас импортлох ажиллах хүчийг өсгөх шаардлагатай байна гэжээ.

Бусад

2001 онд канадад 30 мянга, 2002 онд АНУ д 578,7 мянга, Шведэд 1,6 сая буюу 1998 оныхоос 3 дахин илүү, Эдгээр улсууд бусад улсаас өндөр мэргэжлийн МТ-ийн боловсон хүчин импортлох бодлого баримталж байна.

Канад улсад гэхэд 1990-2001 онд МТ-ийн мэргэжлийн ажил эрхлэгчдийн өсөлт нийт ажил эрхлэгчдийн өсөлтөөс 7 дахин их болсон ба үүнд Компьютерийн инженер, програмист, Систем аналистийн мэргэжлүүд тэргүүлж байна. Энэ их өсөлтийг үндэсний МТ-ийн их дээд сургууль төгсөгчдийн байдал хангаж чадахгүй болжээ. Түүнчлэн ихэнх хөгжилтэй орнуудад МТ-ийн мэргэжилтэй боловсон хүчний цалин өндөр болсон учир бизнесийн байгууллагууд нь хөгжиж буй орнуудын хямд ажиллах хүчнийг оруулж ирэх мөн аутсорсинг хийх арга замуудыг сонгох болжээ[2].

Энэ бүгдээс харахад манай улсад олон улсын хэмжээнд хүрсэн өндөр ур чадвар бүхий МТ-ийн мэргэжилтэний хэрэгцээ шаардлага өндөр байгаа нь харагдаж байна. Мөн дэлхийн хөгжингүй орнуудад МТ-ийн мэргэжилтнүүд хомсдож, төр засаг нь бусад хөгжиж буй орнуудаас ажиллах хүч оруулж ирэх бодлого баримталж байна. Гэвч гадаад зах зээлд ажиллахын тулд МТ-ийн мэргэжилтэн бүрт мэргэжлийн өндөр ур чадвар, дадлага туршлага зайлшгүй шаардлагатай.

Японы Hikari Technet компаний тавьсан илтгэлд[3] Японы компаниудаас хүсч байгаа гаднаас авах мэргэжилтнүүд нь мэргэжлийн өндөр ур чадвартай байхаас гадна Япон хэлний мэдлэгтэй байх хэрэгтэй гэжээ.

Жаахан байхад чулуугаар байлдана гэж нэг сайхан зүйл байдаг байж билээ. бидний хувьд бяцхаан дайн болчихно. зүгээрч гүй бид чинь удирдагчтай бас бусад байрныхантай тактиктай үзнээ. дайн эхлэхэд их амархан зэргэлдээх байрныхан бяцхан өдөөн хатгалага хийгээл тэгээл дайн зарлагадана даа. тэр үед гадаа тоглож байсан хүүхдүүд байрныханаа бүгдийг нь цэрэгт дайчилж эхлэнэ. удалгүй 20 30 аад цэрэгүүд цугларч арай дөнгүүр сайн зодолддог нь удирдагч болно. бяцхан дайчид чаддаг чаддагаараа салаанд хуваагдана. чавхтай хэд нь нэг хэсэг. хол шиддэг нь нэг хэсэг гэх мэт... чавхтануудын салаа ойролцоох байрны чардаакан дээр гараад дээрээс нь галаар байлдагчидыг хамгаалах үүрэгтэй харин мань мэт нь бол газраас ахиухан чулуу базааж авжаагаад сайн гэгч нь нульмаж байгаал аль болох хол шидэх үүрэгтэй. манай байрны атмаан ч биднийг сайн удирддаг байсышүү. ер нь манай байр шиг сайн зохион байгуулалттай байр ойр хавьд байсангүй. бид тэр хавьдаа л хүчирхэг нь. урд талын 8р байрныханыг их айлгадаг байж билээ. нэг удаа бүр дайрч ороод баньд нарыг нь зодоод, тоглоомын талбай дээр нь байсан дүүжин даажинг (бид тэр үед тэгэж нэрлэдэг байлаа) өргөөд аваад ирж билээ. өөрсдөө нээх дайнд ялсан баатар дүртэй орилж хашгирсан амьтад. гүй тэгээд томчууд анзаардаггүй л байсым байхдаа. анзаарах сөхөөгүй байсан байхалдаа тэр үед чинь яг ардчилал гарч ирээд бүх аав ээж нар маань гахай үүрээд эрээнэнградыг зорьчихсон байсым чинь.

Гэхдээ би нэг зүйлийг огт матрдаггүй юм. тэр үед манай урд талын 9н давхар тэр чигээрээ орсууд байдаг байлаа. оросууд сонин улс шүү газар хөдөллөө гэнгүүт орилолдоол бүгд байрныхаа гадаа гараад ирнэ. Монголчууд нь тэнэгийн дотор амгалан гэдэг шиг тоохчгүй хурхирч байгаам биш үү. за энэ яахав юу болсон гэхээр бас нөгөө дуртай "дайн"аа хийж байлаа. тэр үед чинь орос хүүхдүүд монгол баньд нараас үнхэлцэгээ хагартал айдаг байсын нээх өндөр өндөр юмнуудыг ганц монгол жаал л жагсаана шүүдээ. тэр урд талын байрныхантай байсхийгээд л муудалцана. тэгээл бүх эрчүүд нь гэр гэрийн зүг бажигдана. бид ч нөгөө кинон дээр гардаг сүх жанжины цэргүүд гамингуудыг хөөж байгаам шиг ура хашгираал дайрна. яг тэгэж байхдаа учиргүй хөөрчихсөн байсан бололтой чулуунд бүдрээд унаатахлаа. өөрөө унасан хүүхэд уйлдаггүйм ухааны юм бодцон гүрийгээд босоод иртэл өөдөөс шаргал үстэй, цэнхэр нүдтэй хөөрхөн охин ташаагаа тулчихсан зорьмог бөгөөд бардам харцаар намайг ширтээд зогсож байлаа.....

Миний л үеийн гэмээр бумбагар хацартай мөртлөө туранхай, хэзээ ч харж байгаагүй гэмээр өхөөрдөм төрхтэй түүнийг дээшлүүлээд хартал гартаа туйпууны том хэлтэрхий барьчихсан урд хөндөлсөж зогсоод оросоор шулагнаж гарав. юу хэлээд байгааг нь сайн ойлгосонгүй их л ууртай байх шиг байсан. би туйпуунаас нь болоод биш нүднээс нь болоод балмагдан хэсэг зогсов. хэлэх үг олддоггүй ээ. извените гэж хэлэх гэж байгаад драствуйте гэчихлээ. тэгсэн чинь бүр уурлуулсан бололтой улам чанга хашгирч гарав. би ч яаахаа мэдэхгүй сандрахдаа хий л газар ширтэв. гэтэл ухасхийгээд миний урд байсан том чулууг өшиглөөд холдуулчихав. би ямар наад чулууг чинь авах гэсэн юмуу гээд монголоор хэлчихлээ. мэдээж ойлгоогүйлдээ. тэгэж байтал манайхан хүрээд ирлээ. нэг маань түүний туйпууг цохиж унагаасан бол нөгөөх нь түүний гэзэгнээс татаад авлаа. хөөрхий тэр сүрэг чонын дундах ганц өнчин янзага шиг ийш тийш цовхчино. гэхдээ түүний нүдэнд цогтой, зоригтой байдал мэдэгдсээр байсан бөгөөд уйлах нь битгий хэл айсан ч үгүй чадахаараа тэмцэх гэж оролдож байлаа.

Яг тэр үед Зоя гэдэг хувьсгалч бүсгүйн тухай гардаг хуучны орос кино санаанд орлоо. германчууд түүнийг дүн өвлөөр хөл нүцгэн дотуур хувцастай нь гадуур тууж явдаг хэсэг нь ерөөс мартагддаггүй юм. тэр киноноос ч болсон уу түүний нүднээс ч болсон уу тэр үед түүнийг өөрийн эрхгүй хачин их өрөвдөж билээ. тэгээд ухасхийж очоод байрныханаа болиуллаа. наадах чинь охин байнашдээ явуулчих гэж хэлээд замыг нь халхалаад зогсож байсан нэг жаалыг холдуултал тэр дороо гүйгээд явчихав. манайхан намайг шоолоод бахаа ханатал явуулав орос шушмаад хайртай гэж ирээд л шоолж гарлаа...

хэд хоногийн дараа би ээжийн хажууд эргүүлэг дээр тоглож байлаа. ээж хажууд найз хүүхэнтэйгээ элдвийг ярилцангаа намайг шороотой заваан юман дээрээс буугаач гэж зэмлэнэ. би ч зөрүүдлээд улам хүчтэй эргэж байтал нөгөө Зоя маань ээжтэйгээ яг хажуугаар зөрөөд өнгөрдөг байгаа. өнгөрөхдөө надруу харж инээмсэглээд ээжийнхээ гарнаас татаад надруу заангаа хэдэн үг хэлчихээд яваад өгөв. би ч ойлгосонгүй гайхаад л хоцорлоо. явсаных нь дараа ээжээс тэр охин юу гэснийг нь асуутал ээж "Монгол хүүхдүүд ямар заваан юм бэ" гэж хэллээ гэв. тэр үед би маш их ичиж билээ.

Түүнээс хойш би түүнийг одоо болтол хараагүй бөгөөд царайг нь ялангуяа том цэнхэр нүдийг ерөөсөө матрдаггүй юм сүүлд бодоод байхад тэр охин намайг заваан юм гэж хэлээгүй байхаа гэж горьддог болсон шүү ээж л намайг заваан юман дээрээс буулгах гэж хэлсэн байх гэж найддагийн хэхэ....